Więźba dachowa - rodzaje, montaż, cena. Kompletny przewodnik

Więźba dachowa to najważniejszy element dachu, stanowiący jego konstrukcję nośną. Dobranie odpowiedniej więźby, tak by spełniała normy budowlane i zapewniła sztywność całej konstrukcji jest kluczowe dla trwałości całego budynku. Wybór więźby dachowej zależy od takich czynników, jak: wielkość i kształt obiektu, przeznaczenie poddasza, względy architektoniczno-estetyczne oraz ekonomiczne. Jakie są podstawowe rodzaje więźb dachowych?

Rodzaje konstrukcji więźb dachowych

Przejdźmy do szczegółowej konstrukcji tradycyjnej więźby dachowej. Składa się ona z następujących elementów: krokwi, płatwi, jętki, kleszczy, ścianki stolcowej, mieczy/zastrzałów, murłat czy wiatrownicy. Oprócz wyżej wymienionych elementów, w ustrojach nośnych więźb mogą występować jeszcze inne elementy, w zależności od zapotrzebowania.

W budownictwie jednorodzinnym lub mieszkaniowym małokubaturowym stosuje się trzy podstawowe rodzaje więźby dachowej, są to: więźba krokwiowa, krokwiowo-jętkowa lub więźba płatwiowo-kleszczowa. Oprócz tego, nieco rzadziej występują inne konstrukcje, jak więźba o konstrukcji mieszanej (tzw. dach mansardowy) czy więźba wieszakowa.

Więźba krokwiowa

Więźba krokwiowa to najprostsza i najczęściej wykorzystywana konstrukcja dachu, stosowana w przypadku, gdy rozpiętość ścian zewnętrznych nie przekracza 6 metrów, a nachylenie połaci nie przekracza 30-50 stopni. To prosty szkielet, który posiada zaledwie dwa punkty oparcia: jeden na kalenicy, drugi na murłatach ułożonych na stropie lub ścianach kolankowych.

Więźba krokwiowo-jętkowa

Więźba krokwiowo-jętkowa jest nieco bardziej rozbudowaną konstrukcją i pozwala tworzyć większe konstrukcje, dzięki dodatkowym wzmocnieniom. Stosuje się ją, gdy rozpiętość dachu przekracza 6 metrów, w szkieletach o nachyleniu 35-60 stopni.

Jętki, czyli poziome belki łączące dwie przeciwległe krokwie, pozwalają zwiększyć stabilność całej więźby, zwiększając jej bezpieczeństwo w konstrukcjach o większych rozpiętościach. Takie rozwiązanie często stosuje się w domach z poddaszem użytkowym - wówczas jętki umocowane powyżej połowy krokwi mogą pełnić rolę belek stropowych poddasza.

Więźba płatwiowo-kleszczowa

Ten rodzaj konstrukcji uważany jest za jeden z najbardziej stabilnych. Elementy więźby dachowej płatwiowo-kleszczowej są bardziej rozbudowane i oprócz krokwi i murłatów stosuje się płatwie pośrednie oraz kleszcze. Wykorzystuje się je w dachach o rozpiętości powyżej 11 metrów oraz nachyleniu 6-70 stopni, 

Płatwie są to belki wsparte na słupach, które przenoszą część obciążeń z konstrukcji dachowej na strop. Dodatkowo, przeciwległe krokwie obejmowane są przez kleszcze, często łącznie ze słupami, co pozwala solidnie wzmocnić całą konstrukcję.

Dach mansardowy

Dach mansardowy to dach o konstrukcji mieszanej, składający się z dwóch segmentów: górnej połaci, łagodnie nachylonej oraz dolnej, o stromym skosie. Konstrukcja ta jest często wykorzystywana w domach z mieszkalnym poddaszem, ze względu na możliwość zwiększenia powierzchni użytkowej. Domy z dachem mansardowym można szczególnie często zaobserwować na terenie Górnego i Dolnego Śląska, zwłaszcza w przypadku starszych konstrukcji.

Więźba wieszakowa

Rozwiązanie to jest wykorzystywane przede wszystkim w budynkach, w których nie ma możliwości zastosowania podpór pośrednich. Jest to dość skomplikowana konstrukcja, składająca się z belki stropowej, zastrzałów i wieszaka, lub rozpory  i wieszaków. Na nich opierają się płatwie, na których z kolei opierają się krokwie.

Czym jest więźba prefabrykowana?

Większe budowle, takie jak duże hale przemysłowe, czy też budynki użyteczności publicznej wymagają zastosowania więźby z wiązarów kratowych (które coraz częściej mają zastosowanie również w budynkach mieszkalnych). Jest to stosunkowo nowa technologia  - konstrukcja, wykorzystywana w przypadku dachów o większych rozmiarach, pojawiła się wraz z modą na budowę szkieletowych domów drewnianych. Charakteryzuje się dużą sztywnością i wytrzymałością, a ze względu na to, że składa się z wielu elementów, jest najczęściej prefabrykowana i przyjeżdża na miejsce budowy w postaci gotowych elementów, co pozwala na oszczędność zarówno czasu, jak i pieniędzy.

Przyjrzyjmy się więc charakterowi konstrukcji więźby prefabrykowanej. Tak jak w przypadku więźby tradycyjnej, jej budulcem jest drewno konstrukcyjne klasy C24; wiązary, z których powstaje konstrukcja dachu. Wiązary są wykonywane w technologii płytek kolczastych - drewniane elementy łączone są ze sobą za pomocą wprasowywanych w nie specjalnych kolczastych płytek. Płytki kolczaste mają bardzo prostą budowę: są wykonane ze stali, z wytłoczonymi kolcami. Są niezwykle trwałe, a tworzone z ich pomocą konstrukcje to konstrukcje na długie lata. Główną funkcją, jaką spełnia tak powstała więźba dachowa, jest przenoszenie obciążeń z dachu na ściany zewnętrzne. Dzięki temu nie ma potrzeby stosowania słupów czy kolumn do utrzymywania połaci dachowych.

Nie ma na rynku podobnych technologii, dlatego technologia wiązarów drewnianych łączonych na płytki kolczaste jest wykorzystywana w większości obiektów o charakterze handlowo-usługowym do powierzchni 2000 m2 oraz, tak jak już wspominaliśmy, w domach jedno- i wielorodzinnych, budynkach użyteczności publicznej, a także w obiektach gospodarczych. Zalety tych technologii sprawiają, że są one coraz częściej wybierane przez osoby prywatne, które decydują się na budowę domu.

Jak wykonać montaż więźby na budynku?

Prace ciesielskie muszą być zorganizowane tak, żeby drewniane elementy były zawsze oddzielone od murów i powierzchni betonowych za pomocą przekładek z papy/folii izolacyjnej. Jedną z podstawowych zasad montażu więźby drewnianej, zarówno tradycyjnej jak i prefabrykowanej, jest właściwe połączenia krokwi lub wiązarów, a później prawidłowe usztywnienie całości konstrukcji.

Montaż więźby dachowej tradycyjnej rozpoczyna się od mocowania elementów bazowych tj. murłaty, a następnie (zgodnie z projektem) konstrukcji składającej się z belek, słupów oraz płatwi. Na tych elementach opierają się krokwie. Aby połacie były równe, istotne jest staranne wypoziomowanie elementów konstrukcyjnych dachu.

Ważne jest również porządnie wykonanie złącz ciesielskich pomiędzy belkami i krokwiami lub wiązarami za pomocą okuć ciesielskich np. stalowych łączników czy płytek kolczastych, przy czym grubość drewna nie powinna być mniejsza niż 4,5 cm. Trzeba uważać, by między łączonymi elementami nie pozostawić żadnej szczeliny. Ważne też, aby stosować do danego łącznika taką ilość gwoździ, śrub i wkrętów, jaka została ustalona w projekcie.

Montaż więźby prefabrykowanej, która przygotowywana jest w zakładzie czy fabryce i transportowana na miejsce budowy zazwyczaj za pomocą specjalnie do tego przygotowanych platform samochodowych i montowana przy pomocy dźwigu, dzięki czemu cały proces jest szybki i sprawny. Więźbę dachową prefabrykowaną montuje się rozpoczynając od przymocowania murłat. Można konstrukcję montować bezpośrednio do wieńca (wtedy etap montażu murłaty/podwaliny może zostać pominięty).

Następnie ustawiany jest wiązar skrajny. Między ścianami działowymi a pasem dolnym wiązarów należy zostawić parę centymetrów pustej przestrzeni i wypełnić ją wełną mineralną, ponieważ, pod wpływem nacisku ściany działowe mogłyby ulec odkształceniom i pęknięciom. Podczas wznoszenia konstrukcji dachu należy usztywnić wiązary przy pomocy stężeń drewnianych.

W przypadku dachu kopertowego prócz wiązarów głównych należy w następnej kolejności zamontować wiązary narożne, kulawki. Jeżeli jest taka konieczność stosuje się również stężenia połaciowe czyli kratownice drewniane montowane w płaszczyźnie pasa górnego wiązarów głównych. Kratownice lokalizuje się między skrajnymi a przed skrajnymi wiązarami. Ich zadaniem jest bezpieczne przenoszenie obciążeń poziomych na podpory żelbetowe. Na koniec montażu konstrukcji dachu, nanoszone są: łaty/kontrłaty, wiatroizolacja, dachówka/blachodachówka bądź inne elementy poszycia dachowego.

Decydując się na budowę dachu z wykorzystaniem podobnych technologii, powinniśmy postawić na sprawdzoną firmę, która może pochwalić się realizacjami z tego zakresu, która dostarczy i zamontuje więźbę dachową. Musi posiadać więc odpowiednie narzędzia oraz dysponować odpowiednim sprzętem, który zazwyczaj jest niezbędny, by dostarczyć konstrukcję, jaką jest więźba dachowa, na budowę. Prace mogą odbywać się przez cały rok, również zimą. Warto dodać, iż więźba prefabrykowana to stosunkowo ekonomiczne rozwiązanie – zakład prefabrykacji zamawia tylko tyle drewna ile jest potrzebne do danej realizacji, a ilość odpadów jest ograniczona do minimum.

Ile kosztuje więźba dachowa?

Cena więźby dachowej zależy od wielu czynników. Podstawowe różnice w wycenie dotyczą przede wszystkim rodzaju konstrukcji, wyboru materiałów oraz stopnia skomplikowania. Koszt będzie różny również w zależności od tego, czy inwestor zdecyduje się na więźbę tradycyjną czy prefabrykowaną. Pierwsze rozwiązanie wymaga zatrudnienia cieśli i może być droższe nawet o kilkadziesiąt procent, ze względu na wyższe koszty robocizny.

Generalnie, cena za metr kwadratowy więźby dachowej będzie wahać się od 130 złotych w przypadku prostej więźby jedno lub dwuspadowej, do nawet 350 złotych za metr kwadratowy w przypadku dachów o bardziej skomplikowanej konstrukcji. Aby wyliczyć dokładną kwotę produkcji i montażu materiałów na więźbę dachową należy skontaktować się z wykonawcą, który dokona indywidualnej wyceny.

Zalety więźby dachowej prefabrykowanej

Prefabrykowane konstrukcje to doskonała alternatywa dla tradycyjnej więźby dachowej. Przygotowana w fabryce prefabrykowana więźba dachowa jest trwała i solidna, ma szerokie zastosowanie. Jej montaż jest szybki i sprawny - zajmuje zazwyczaj 1-3 dni (w przypadku budowy domu). Jest elastyczna i dostosowana pod różne pokrycia i indywidualne zamówienie klienta (różne pokrycia dachowe i dodatkowe instalacje montowane na poszyciu, np.: panele fotowoltaiczne).

Materiały potrzebne do budowy dachu prefabrykowanego to drewno konstrukcyjne, a właściwie tarcica klasy C24, suszona komorowo do wilgotności 12-18%, co przekłada się na trwałość wiązarów i więźby. Wysuszenie drewna, struganie go i impregnacja specjalnym preparatem zapobiega rozwijaniu się grzybów oraz nie pozwala przedostać się szkodnikom drewna do wnętrza elementów konstrukcyjnych. Dodatkowo impregnat podnosi odporność na ogień.

Finalnie otrzymujemy dach bardziej odporny na drobnoustroje, niż dach wykonany tradycyjnie. Wykorzystanie specjalistycznych maszyn gwarantuje dokładność oraz zapewnia precyzyjne połączenia między wiązarami za pomocą technologii płytek kolczastych. Złącza wykonane w tej technologii są często równie mocne, jak sama tarcica. Nie tylko proces produkcji dachu prefabrykowanego gwarantuje jego precyzyjne wykonanie, ale również fakt, iż całość dowożona jest w odpowiednim momencie na plac budowy - nie zalega tygodniami, czekając na montaż, nie jest więc narażona na niekorzystne warunki atmosferyczne. Jej stan jest więc idealny. Należy jednak pamiętać, że czas między zamontowaną konstrukcją, a wejściem dekarza na pokrycie musi być ograniczony do minimum.

Zaletą konstrukcji wiązarów tworzących więźbę dachową jest możliwość osiągnięcia znacznej rozpiętości dachu (nawet do 30m, bez konieczności stosowania podpór pośrednich), dlatego dachy prefabrykowane montuje się najczęściej przy prostych, wymagających przestrzeni projektach. Dzięki wyeliminowaniu konieczności stosowania słupów podtrzymujących, które normalnie dzielą przestrzeń, zyskujemy dodatkowe miejsce na zagospodarowanie powierzchni użytkowych - nasz dom zyskuje więc nowe możliwości aranżacyjne wnętrza. Brak podziałów oznacza większe możliwości, dzięki wiązarom mamy możliwość zbudowania dachu o znacznie większej rozpiętości, niż w przypadku więźb tradycyjnych.

Kolejną zaletą są niższy koszt więźby dachowej i serwisu. Prace ciesielskie oraz instalacje wykonywane są w manufakturze. Więźba produkowana w zakładach producenta, przewożona jest w postaci gotowych elementów prosto na plac budowy. Nie ma potrzeby składania jej z poszczególnych drewnianych belek, co skraca czas prac budowlanych nawet o 30%.

Prace montażowe są też łatwiejsze do wykonania - większość z nich przeprowadzana jest na płaskiej powierzchni, a nie na wysokości. Wiązary dachowe przygotowywane są na zamówienie, można je wykonać w dowolnym kształcie, długości i wielkości. Do wykonania więźby do konstrukcji prefabrykowanej zużywa się średnio 30% mniej drewna niż do budowy dachu tradycyjnego. Optymalizacja kosztów jest również możliwa dzięki wyeliminowaniu ciężkich (i stosunkowo drogich) stropów żelbetowych, ceramicznych lub z cegły, a także wyeliminowaniu zastosowania  betonowych lub innego rodzaju elementów nośnych.

Jeśli interesują cię tego typu usługi lub chciałbyś porozmawiać o fachowym wykonaniu i montażu więźby to zapraszamy do kontaktu! Wycena konkretnego projektu powstaje indywidualnie dla każdego klienta, w oparciu m.in. o: wymiary budynku, kąt nachylenia połaci dachowej, typ poddasza, rodzaj oraz grubość izolacji termicznej, a także rodzaj pokrycia dachowego czy położenie geograficzne budynku.